प्र.1 रिकाम्या जागी योग्य शब्द लिहून विधानाचे स्पष्टीकरण लिहा.
अ . एका ग्लुकोज रेणूचे पूर्ण ऑक्सिडीकरण झाल्यावर ATP चे एकूण ................ रेणू मिळतात .
उत्तर :अ . एका ग्लुकोज रेणूचे पूर्ण ऑक्सिडीकरण झाल्यावर ATP चे एकूण 38 रेणू मिळतात .
स्पष्टीकरण :
1. ग्लुकोज विघटन : ATP रेणू तयार होतात = 4 ATP रेणू वापरले जातात = 2
2. क्रेबचक्र : ATP रेणू तयार होतात = 2
3. ईटीसी अभिक्रिया : NADH , .10 NADH2 x 3ATP = 30ATP FADH2 . 2FADH2 x 2ATP = 4 ATP एकूण ATP रेणू तयार ( 4 + 2 + 34 ) = 40 ATP | वापरलेले ATP रेणू = 2 ATP | म्हणून एकूण ATP रेणू = 38 ATP .
आ . ग्लायकोलायसीसच्या शेवटी ...................... चे रेणू मिळतात.
उत्तर :आ . ग्लायकोलायसीसच्या शेवटी पायरुवेट चे रेणू मिळतात.
स्पष्टीकरण : ग्लायकोलायसीस किंवा ग्लुकोज - विघटन या पेशीद्रव्यात घडणाऱ्य प्रक्रियेमध्ये ग्लुकोजच्या एका रेणूचे टप्प्याटप्प्याने विघटन होऊन पायरुवेट पायरुविक आम्ल ) , ATP , NADH , आणि पाणी यांचे प्रत्येकी दोन - दोन रेणू तयार होतात . यांपैकी पायरुवेट हे पुढच्या प्रक्रियेत भार्ग घेते .
इ . अर्धगुणसूत्री विभाजन भाग- 1 च्या पूर्वावस्थेतील ............... या अवस्थेमध्ये जनुकीय विचरण होते .
उत्तर : इ . अर्धगुणसूत्री विभाजन भाग- 1 च्या पूर्वावस्थेतील स्थुलसुत्रता या अवस्थेमध्ये जनुकीय विचरण होते .
स्पष्टीकरण : अर्धगुणसूत्री विभाजन भाग - । च्या पूर्वावस्थेत एकूण पाँच अवस्था असतात :
i ) तनुसूत्रता
ii ) युग्मसूत्रता
iii स्थूलसूत्रता
iv ) द्विसूत्रता
v ) अपंगती यांपैकी स्थूलसूत्रता या अवस्थेत जनुकीय विचरण होते .
ई. सूत्री विभाजनाच्या मध्याअवस्थेमध्ये सर्व गुणसूत्रे पेशीच्या विषुववृत्तीय प्रतलाला समांतर संरचित होतात .
उत्तर :ई. सूत्री विभाजनाच्या मध्याअवस्थेमध्ये सर्व गुणसूत्रे पेशीच्या विषुववृत्तीय प्रतलाला समांतर संरचित होतात .
स्पष्टीकरण : सूत्री विभाजनाच्या केवळ मध्यावस्थेतच सर्व गुणसूत्रे पेशीच्या विषुववृत्तीय प्रतलाला समांतर अवस्थेत संरचित होतात . त्यानंतरच्या अवस्थेत ती गुणसूत्रे दोन विरुद्ध ध्रुवांना जातात .
उ . पेशीचे प्रद्रव्यपटल तयार करण्यासाठी फॉस्फोलिपीडच्या च्या रेणूची आवश्यकता असते .
स्पष्टीकरण : मेदाम्लांपासून तयार झालेले फॉस्फोलिपीड नावाचे रेणू पेशींचे प्रद्रव्यपटल तयार करतात .
( ऊ ) आपण व्यायाम करताना आपल्या मांसपेशी विनॉक्सिश्वसन प्रकारचे श्वसन करतात .
स्पष्टीकरण : जेव्हा शरीराला ऑक्सिजनची कमतरता भासते , तेव्हा पेशींमध्ये विनॉक्सिश्वसन घडून येते . व्यायाम करताना अधिक ऊर्जा निर्मितीसाठी शरीराला ऑक्सिजनची कमतरता भासते म्हणून व्यायाम करताना मांसपेशी विनॉक्सिश्वसन करतात .
प्रश्न . 2. व्याख्या लिहा :
( 1 ) पोषण : - पोषकद्रव्ये शरीरात घेऊन त्यांचा वापर करण्याच्या सजीवांच्या प्रक्रियेला पोषण असे म्हणतात .
( 2 ) पोषकतत्त्वे : आपल्या पोषणासाठी आवश्यक असणारे कर्बोदके , प्रथिने , स्निग्धपदार्थ , जीवनसत्त्वे , खनिजे इत्यादी अन्नघटक म्हणजेच पोषकतत्त्वे होय
( 3 ) प्रथिने : अमिनो आम्लाचे अनेक रेणू एकमेकांना जोडून तयार झालेल्या महारेणूला ' प्रथिन ' म्हणतात .
( 4 ) पेशीस्तरावरील श्वसन : अन्नपदार्थांचे ऑक्सिजनच्या मदतीने अथवा त्याच्याविना झालेले ऑक्सिडीकरण होण्याची जी प्रक्रिया पेशीत चालते , त्या प्रक्रियेला पेशीस्तरावरील श्वसन असे म्हणतात .
( 5 ) ऑक्सिश्वसन : ऑक्सिजनचा वापर करून सजीवांमध्ये पेशीस्तरावर होणारे श्वसन म्हणजे ऑविसश्वसन होय .
( 6 ) ग्लायकोलायसीस : पेशीद्रव्यात घडणारी प्रक्रिया ज्यात , ग्लुकोजच्या एका रेणूचे | टप्प्याटप्प्याने विघटन होऊन पायरुविक आम्ल , ATP , NADH , आणि पाणी यांचे प्रत्येकी दोन | दोन रेणू तयार होतात .
प्रश्न 3. फरक स्पष्ट करा
अ. ग्लायकोलायसिस आणि क्रेब चक्र
| ग्लायकोलायसिस | क्रेब चक्र |
|---|---|
| १. ग्लायकोलायसिस ही प्रक्रिया पेशी द्रव्यात होते. | १. क्रेब चक्र तंतुकनिकेत होत असते . |
| २. ग्लुकोजचे रूपांतर पायरुवेटच्या दोन रेणूमध्ये होत असते . | २. पायरूवेट चे रूपांतर CO2 आणि H2O मध्ये होते . |
| ३. ग्लायकोलायसीस मध्ये ATP चे दोन रेणू वापरले जातात . | ३. ATP चे रेणू वापरले जात नाहीत . |
| ४. ग्लायकोलायसीस मध्ये ATP चे चार रेणू तयार होतात . | ४. क्रेब चक्रामध्ये ATP वे दोन रेणू तयार तयार होतात . |
आ. सूत्री पेशीविभाजन आणि अर्धगुणसूत्री पेशीविभाजन
| सूत्री पेशीविभाजन | अर्धगुणसूत्री पेशीविभाजन |
|---|---|
| 1.सूत्री पेशिविभाजानात गुणसूत्रांची संख्या बदलत नाही . | 1.अर्धगुणसूत्री पेशीविभाजनात गुणसूत्रांची संख्या अर्धी होते . |
| 2. पुर्वावस्था जास्त काळाची नसते . | 2. पुर्वावस्था जास्त काळाची असते . |
| 3. सूत्री विभाजन काय पेशी आणि मुलपेशी अशा दोन्हीत होते . | 3. अर्धगुणसूत्री पेशीविभाजन कायपेशीत होत नाही . केवळ मुलपेशीतच होते . |
| 4 . हे पेशीविभाजन वाढ आणि विकासासाठी आवश्यक असते . | 4. हे पेशीविभाजन युग्मके तयार करण्यासाठी आवश्यक असते |
इ. ऑक्सिश्वसन आणि विनॉक्सिश्वसन
| ऑक्सिश्वसन | विनॉक्सिश्वसन |
|---|---|
| 1. ऑक्सिजनची गरज असते . | 1. ऑक्सिजनची गरज नसते . |
| 2. ऑक्सीश्वस्नात खूप मोठ्या प्रमाणात ऊर्जा निर्माण होते | 2. विनॉविसश्वसनात कमी प्रमाणात ऊर्जा निर्माण होते . |
| 3.ग्लुकोजचे संपूर्ण ऑक्सिडीकरण होते . | 3. ग्लुकोजचे अर्धवट ऑक्सिडीकरण होते . |
| 4. ऑक्सिश्वसनात ATP चे 38 रेणू तयार होतात . | 4.विनॉक्सिश्वसनात ATP चे 2 रेणू तयार होतात . |
प्रश्न 4. शास्त्रीय कारणे लिहा .
अ . ग्लुकोजचे पूर्ण ऑक्सिडीकरण करण्यासाठी ऑक्सिजनची आवश्यकता असते .
करण :पेशीश्वसनामध्ये ग्लुकोजच्या रेणूचे पूर्णत : ऑक्सिडीकरण झाल्यास त्यापासून ATP चे 38 रेणू निर्माण होतात . पेशीश्वसनामध्ये ग्लायकोलायसीस , क्रेब चक्र आणि इलेक्ट्रॉन वहन साखळी अभिक्रिया तीन प्रक्रिया एकापाठोपाठ होत असतात . जरअशा वेळी ऑक्सिजन नसेल तर ग्लायकोलायसीस ही प्रक्रिया होईल पण पुढच्या दोन प्रक्रिया होणार नाहीत . शिवाय ग्लायकोलायसीस जर ऑक्सिजनशिवाय पार पडला तर त्यातून अल्कोहोलनिर्मिती होईल . त्याचप्रमाणे ATP चे केवळ दोनच रेणू निर्माण होतील . शरीरासाठी ऊर्जापुरवठा कमी होईल . म्हणून ग्लुकोजचे पूर्ण ऑक्सिडीकरण करण्यासाठी ऑक्सिजनची आवश्यकता असते .
पेशीश्वसनामध्ये ग्लुकोजच्या रेणूचे पूर्णत : ऑक्सिडीकरण झाल्यास त्यापासून ATP चे 38 रेणू निर्माण होतात . पेशीश्वसनामध्ये ग्लायकोलायसीस , क्रेब चक्र आणि इलेक्ट्रॉन वहन साखळी अभिक्रिया तीन प्रक्रिया एकापाठोपाठ होत असतात . जरअशा वेळी ऑक्सिजन नसेल तर ग्लायकोलायसीस ही प्रक्रिया होईल पण पुढच्या दोन प्रक्रिया होणार नाहीत . शिवाय ग्लायकोलायसीस जर ऑक्सिजनशिवाय पार पडला तर त्यातून अल्कोहोलनिर्मिती होईल . त्याचप्रमाणे ATP चे केवळ दोनच रेणू निर्माण होतील . शरीरासाठी ऊर्जापुरवठा कमी होईल . म्हणून ग्लुकोजचे पूर्ण ऑक्सिडीकरण करण्यासाठी ऑक्सिजनची आवश्यकता असते .
आ . तंतुमय पदार्थ एक महत्त्वाचे पोषकतत्त्व आहे .
करण :आहारातील तंतुमय पदार्थ आपण पचवू शकत नाही . परंतु त्यामुळे न पचलेले अन्न बाहेर टाकण्याच्या क्रियेमध्ये तंतुमय पदार्थांची खूप मदत होते . तसेच काही तंतुमय पदार्थांची इतर पदार्थांच्या पचन क्रियेमध्ये मदत होते . म्हणून पालेभाज्या , फळे , धान्ये यांपासून मिळणाऱ्या तंतुमय पदार्थांना महत्त्वाचे पोषकतत्त्व मानले जाते .
इ . पेशीविभाजन हा पेशीच्या आणि सजीवांच्या अनेक गुणधर्मांपैकी महत्त्वाचा गुणधर्म आहे .
पेशीविभाजन ही एक आवश्यक जीवनप्रक्रिया आहे . पेशीविभाजनामुळेच सजीवांची वाढ व विकास होते . शरीराची झालेली झीज भरून काढता येते . जखमा भरून येतात . पेशींची संख्या वाढू शकते . अलैंगिक प्रजनन करणाऱ्या सजीवांत नवे जीव निर्माण होतात . लैंगिक प्रजनन करणाऱ्या बहुपेशीय सजीवांत युग्मके तयार होतात . या साऱ्या कार्यांमुळे पेशीविभाजन हा पेशीच्या आणि सजीवांच्या अनेक गुणधर्मांपैकी महत्त्वाचा गुणधर्म आहे .
ई . काही उच्चस्तरीय वनस्पती व प्राणीसुद्धा काही वेळा विनॉक्सिश्वसन करतात .
करण :पेशीविभाजन ही एक आवश्यक जीवनप्रक्रिया आहे . पेशीविभाजनामुळेच सजीवांची वाढ व विकास होते . शरीराची झालेली झीज भरून काढता येते . जखमा भरून येतात . पेशींची संख्या वाढू शकते . अलैंगिक प्रजनन करणाऱ्या सजीवांत नवे जीव निर्माण होतात . लैंगिक प्रजनन करणाऱ्या बहुपेशीय सजीवांत युग्मके तयार होतात . या साऱ्या कार्यांमुळे पेशीविभाजन हा पेशीच्या आणि सजीवांच्या अनेक गुणधर्मांपैकी महत्त्वाचा गुणधर्म आहे .
उ. क्रेब चक्रालाच सायट्रीक आम्लचक्र असेही म्हणतात .
करण :क्रेब चक्र म्हणजेच ट्रायकार्बोक्झिलिक आम्लचक्र हे सर हेन्झ क्रेब या शास्त्रज्ञांनी शोधून काढले होते . ॲसेटिल - को - एन्झाइम- A चे रेणू ऑक्झॅलोअॅसेटिक आम्ल या रेणूबरोबर विकरांच्या साहाय्याने रासायनिक क्रिया करतात . त्यामुळे हे चक्र सुरु होते . ऑक्झॅलोॲसेटिक आम्ल या रेणूपासून या चक्रातील पहिला रेणू तयार होतो . हा पहिला रेणू सायट्रिक आम्ल हा असतो . म्हणून क्रेब चक्रालाच सायट्रिक आम्लचक्र असेही म्हणतात .
प्रश्न 5 . सविस्तर उत्तरे लिहा.
अ . ग्लायकोलायसीस प्रक्रियेचे सविस्तर वर्णन लिहा .
उत्तर : (1) अन्नपदार्थांचे संपूर्ण पचन झाल्यानंतर त्यापासून ग्लुकोज ही शर्करा तयार होते . या त्यानंतर त्या ग्लुकोजच्या एका रेणूचे विघटन होणे म्हणजे ग्लायकोलायसीस होय .
(2) ऑक्सीश्वसन आणि विनॉक्सिश्वसन या कार्यात ग्लायकोलायसीसची प्रक्रिया अनुक्रमे ऑक्सिजनच्या सोबत किंवा ऑक्सिजनशिवाय होते .
(3) ऑक्सिश्वसनच्या वेळी एका ग्लुकोजच्या रेणूपासून पायरूविक आम्ल , ATP NADH2 , आणि पाणी यांचे प्रत्येकी दोन दोन रेणू तयार होतात .
आ ) आकृतीच्या मदतीने सूत्री विभाजनाचे सविस्तर वर्णन करा
उत्तरः सूत्री विभाजनाचे दोन टप्पे असतात :
( अ ) प्रकल - विभाजन किंवा केंद्रकाचे विभाजन आणि ( ब ) परिकलविभाजन किंवा जीवद्रव्याचे विभाजन .प्रकलविभाजन हे पूर्वावस्था , मध्यावस्था , पश्चावस्था व अंत्यावस्था या चार पायऱ्यांमध्ये पूर्ण होते .
( १ ) प्रकलविभाजन
( i ) पूर्वावस्था -
गुणसूत्राचे वलीभवन सुरू होते . मुळात गुणसूत्र नाजूक धाग्यासारखे असतात . परंतु ते आता सुरुवातीची पूर्वावस्था आखूड व जाड होतात . त्यांच्या अर्धगुणसूत्र जोड्या तयार होऊन त्या सहज दिसू लागतात . ताराकेंद्र द्विगुणित होऊन ते पेशीच्या विरुद्ध ध्रुवांना जाते . केंद्रकावरण आणि केंद्रिका नाहीसे व्हायला सुरुवात होते .
सर्व गुणसूत्रांचे वलीकरण पूर्ण होऊन प्रत्येक गुणसूत्र त्याच्या अर्धगुणसूत्र जोडीसहित स्पष्टपणे दिसते . सर्व गुणसूत्रे पेशीच्या विषुववृत्तीय प्रतलाल समांतर अवस्थेत संरचित होतात . दोन्ही ताराकेंद्रे आणि प्रत्येक गुणसूत्राचा गुणसूत्रबिंदू यांदरम्यान विशिष्ट अशा लवचीक प्रथिनांचे धागे किंवा तुर्कतंतू तयार होतात . केंद्रकावरण पूर्णपणे नाहीसे होते
( iii ) पश्चावस्था
तुर्कतंतूच्या मदतीने गुणसूत्रबिंदूंचे विभाजन होते . प्रत्येक गुणसूत्राची अर्धगुणसूत्र जोडी वेगळी होऊन विरुद्ध दिशेला ओढली जाते . वेगळी झालेली अर्धगुणसूत्रे आता जन्यगुणसूत्रे होतात . गुणसूत्रे केळीच्या घडाप्रमाणे भासतात . या पायरीच्या शेवटाला गुणसूत्रांचे दोन - दोन संच पेशीच्या दोन टोकांना पोहोचतात .
( iv ) अंत्यावस्था
पेशीच्या दोन्ही टोकांना पोहोचलेली गुणसूत्रे आता उलगडत जाऊन पुन्हा नाजूक धाग्यासारखी पातळ होऊन दिसेनाशी होतात . एका पेशीमध्ये आता दोन जन्यकेंद्रके तयार होतात . जन्यकेंद्रकांमध्ये केंद्रिका सुद्धा दिसू लागतात . तुर्कतंतू पूर्णपणे नाहीसे होतात .
अशा तऱ्हेने प्रकलविभाजन पूर्ण होते आणि नंतर परिकल विभाजन सुरू होते . दोन्ही टोकांना पोहोचलेल्या गुणसूत्रांच्या संचांभोवती केंद्रकावरण तयार होते .
(ब) परिकलविभाजन
प्राणी पेशीच्या विषुववृत्तीय प्रतलाला समांतर एक खाच तयार होऊन ती हळूहळू खोलवर जाते . पेशीद्रव्याचे विभाजन होऊन आता दोन नवीन जन्यपेशी तयार होतात . वनस्पती पेशीत खाच तयार न होता पेशीद्रव्याच्या बरोबर मध्यभागी एक पेशीपटल तयार होऊन परिकलविभाजनाने दोन नव्या जन्यपेशी तयार होतात .
इ . अर्धगुणसूत्री विभाजनाच्या पहिल्या पूर्वावस्थेतील पाच अवस्थांचे योग्य आकृत्यांच्या आधारे वर्णन करा .
उत्तर -
( i ) तनुसूत्रता -
या सुरुवातीच्या अवस्थेत गुणसूत्रांचे घनीकरण सुरू होते . त्यामुळे ती जाडसर आणि ठळक होऊ लागतात .
( ii ) युग्मसूत्रता -
या अवस्थेत सजातीय गुणसूत्रांच्या जोड्या जमू लागतात . याचबरोबर अनुबंधन म्हणजेच सजातीय गुणसूत्रांच्या जोड्या जवळजवळ असल्यासारख्या दिसू लागतात . या गुणसूत्रांत पारगती होण्यासाठी ' जटिल अनुबंध ' तयार होतो . प्रत्येक गुणसूत्राचा बाहू आता द्विभाजित होतो , मात्र त्याचा गुणसूत्रबिंदू विभागला जात नाही . त्यामुळे चतुर्बाहू असलेली ही रचना दिसू लागते .
( iii ) स्थूलसूत्रता -
या अवस्थेत पारगतीची क्रिया पार पडते. सजातिय गुणसूत्रांच्या अर्धगुणसूत्री बाहूंची अदलाबदल या प्रक्रियेत होते. त्यामुळे जनुकीय विचरण घडून येते.
( iv ) द्विसूत्रता -
या अवस्थेत ' जटिल अनुबंध ' उलगडले जातात . त्यामुळे गुणसूत्रांच्या जोड्या एकमेकांपासून दूर जातात . या अवस्थेत इंग्रजी X प्रमाणे गुणसूत्रे भासतात . त्यांना कायझ्मा असे म्हणतात .
( v ) अपगती -
ही पूर्वावस्था - । ची सर्वांत शेवटची अवस्था आहे . या अवस्थेत कायझ्मा उलगडला जातो आणि पारगती झालेली सजातीय गुणसूत्रे वेगळी होतात . केंद्रिका आणि केंद्रकावरण हळूहळू नाहीसे होऊ लागते .
ई . शरीराच्या वाढ व विकासासाठी सर्व जीवनप्रक्रिया मोलाचे योगदान कसे देतात ?
उत्तर -
( 1 ) प्रत्येक सजीवाच्या शरीरात निरनिराळ्या संस्था सतत समन्वयाने कार्य करीत असतात . मानवी शरीरात हा समन्वय अधिकच प्रगत असतो .
( 2 ) पचन संस्था , श्वसन संस्था , रक्ताभिसरण संस्था , उत्सर्जन संस्था , नियंत्रण संस्था आणि शरीरातील अंतर्गत व बाह्य अवयव आपले कार्य स्वतंत्रपणे परंतु एकमेकांत असलेल्या समन्वयातून करीत असतात .
( 3 ) पचन संस्थेने शोषलेले अन्नघटक पेशीपर्यंत पोहोचवण्यासाठी परिवहन संस्था हृदयाच्या साहाय्याने सतत कार्य करीत असते . त्याच्यासोबत श्वसन संस्थेने घेतलेला ऑक्सिजन प्रत्येक पेशीपर्यंत पोहोचवण्यात येतो .
( 4 ) प्रत्येक पेशीमध्ये असलेल्या तंतुकणिकांत ऑक्सिजनच्या साहाय्याने अन्नघटकांचे ऑक्सिडीकरण करून सर्व कार्यांस लागणारी ऊर्जा मिळवली जाते .
( 5 ) या सर्व संस्थांची कार्ये चेता संस्थेच्या साह्याने नियंत्रित असतात . या सर्व क्रियांमुळे सजीव जिवंत राहू शकतो . त्याची वाढ व विकास होते .
उ . क्रेब चक्र अभिक्रियेसह स्पष्ट करा .
उत्तर -
( 1 ) क्रेब चक्र ही चक्रीय अभिक्रिया सर हेन्झ क्रेब यांनी शोधली . यालाच ' ट्रायकार्बोक्झिलिक आम्लचक्र ' किंवा ' सायट्रिक आम्लचक्र ' असेही म्हणतात .
( 2 ) ग्लायकोलायसीस प्रक्रियेत तयार झालेले अँसेटिल - को - एन्झाइम- A चे रेणू पेशीद्रव्यातील तंतुकणिकेमध्ये जातात.
( 3 ) तेथे क्रेब चक्र अभिक्रिया राबवली जाते .
( ऊ ) कर्बोदके , स्निग्धपदार्थ , प्रथिने यांचे ऑक्सिडीकरण करून ऊर्जा मिळविण्याची प्रक्रिया कशी होते ? खालील तक्ता दुरुस्त करून लिहा .
उत्तर -
( 1 ) सर्वप्रथम आहारातील कर्बोदकांचे पचन संस्थेतील विकारांच्या साहाय्याने पचन होऊन त्यापासून ग्लुकोज बनते . तसेच स्निग्धपदार्थांपासून मेदाम्ले व अल्कोहोल बनते . प्रथिनांपासून अमिनो आम्ले मिळतात .
( 2 ) कर्बोदकांचे पेशीश्वसनाने पूर्ण ऑक्सिडीकरण होते . ऑक्सिश्वसनामध्ये ग्लुकोजचे तीन टप्प्यांत ऑक्सिडीकरण होते . हे टप्पे- ग्लुकोज - विघटन , क्रेब चक्र आणि इलेक्ट्रॉन वहन साखळी अभिक्रिया असे असतात .
( 3 ) ग्लुकोज - विघटन प्रक्रियेत ग्लुकोजच्या एका रेणूपासून पायरूविक आम्ल , ATP NADH2 आणि पाणी या साऱ्यांचे प्रत्येकी दोन - दोन रेणू तयार होतात . या पायरूविक आम्लाचे रूपांतर अॅसेटिल - को - एन्झाइम- A या रेणूत होते . तसेच NADH2 व कार्बन डायॉक्साईडचे दोन रेणू तयार होतात .
( 4 ) याच्यानंतर क्रेब चक्राच्या टप्प्यात अॅसेटिल - को - एन्झाइम- A चे रेणू तंतुकणिकेत शिरतात . तेथे चक्रीय अभिक्रियेने अॅसेटिल भागाचे पूर्ण ऑक्सिडीकरण होते व त्यात CO2 , H20 , NADH2 , FADH2 आणि ATP चे रेणू तयार होतात .
( 5 ) तिसऱ्या टप्प्यात , इ.टी.सी. प्रक्रिया होते . पहिल्या दोन टप्प्यांत तयार झालेले NADH½ आणि FADH , या रेणूंचा वापर ATP रेणू मिळवण्यासाठी केला जातो . प्रत्येक NADH रेणूपासून तीन आणि प्रत्येक FADH रेणूपासून दोन ATP रेणू तयार होतात .
( 6 ) अशा रीतीने ग्लुकोजच्या एका रेणूच्या संपूर्ण ऑक्सिडीकरणाने ATP चे 38 रेणू तयार केले जातात . कर्बोदकांपासून ऊर्जा अशी तयार होते .
